W sierpniu 1914 wybuchła pierwsza wojna światowa. Mocarstwa zaborcze wystąpiły przeciw sobie – Niemcy i Austro-Węgry jako obóz państw centralnych przeciw Rosji sprzymierzonej z Francją i Wielką Brytanią w bloku Ententy. Ziemie polskie stają się teatrem wojny, Polacy są zmuszeni do walki przeciw sobie w mundurach cudzych armii. Wojna przynosi ze sobą ruinę, głód, drożyznę, biedę, rygory okupacji. Równocześnie jednak oznacza szansę na niepodległość.
Wśród Polaków kształtuje się kilka orientacji. Jeden obóz, z Józefem Piłsudskim na czele, stawia na walkę zbrojną przeciwko Rosji – z konieczności u boku Austrii i Niemiec. Obóz ten formuje Legiony - ochotnicze polskie oddziały podporządkowane dowództwu austriackiemu. Drugi obóz, którego najwybitniejszym liderem jest Roman Dmowski, liczy na zwycięstwo Ententy. Podejmuje zabiegi dyplomatyczne na Zachodzie, a w następnych etapach formuje polskie oddziały wojskowe na terenie rozpadającego się imperium rosyjskiego (Korpusy Wschodnie) i we Francji (Armia Polska gen. Hallera, tzw. Błękitna).