POLSKA: Kraj zostaje wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej. Kończy się wojna, kończy się groźba biologicznej zagłady narodu polskiego. Polska wraca na piastowskie Ziemie Zachodnie i na Północne, nad Odrę i Bałtyk: Gdańsk, Szczecin, Wrocław i Olsztyn są znów polskie. Jednocześnie traci Kresy Wschodnie z Wilnem i Lwowem. Polska niestety nie jest demokratyczna ani suwerenna. Dostaje się pod sowiecką hegemonię, a władze sprawuje nie posiadający demokratycznego mandatu Rząd Tymczasowy kierowany przez komunistów. Żołnierze Armii Krajowej są represjonowani.
POZNAŃ: 23 II 1945 zdobyciem Cytadeli kończą się walki o Poznań. Odtąd stolica Wielkopolski powoli wraca do normalnego życia. Miasto jest zniszczone w 50 %. Wiele miejsc jest niebezpiecznych, w ruinach i fortyfikacjach leżą niewypały i sprzęt wojskowy. Do miasta wracają rodziny deportowane przez hitlerowców, powracali żołnierze z frontu, jeńcy i więźniowie obozów. Brakuje mieszkań, życie codzienne jest trudne. Dominują jednak nastroje pozytywne. Można znów mówić po polsku, uczyć się, modlić po polsku, czytać polskie ksiązki, uprawiać sport, chodzić do kina. Odradza się Uniwersytet Poznański. Poznaniacy spontanicznie odbudowują swoje miasto. Radość jest zmącona tym, że Polska nie była krajem do końca niepodległym. Także w Poznaniu radzieccy żołnierze potrafią gwałcić kobiety, kraść rowery itd. Generalnie jednak postrzegani są jako wyzwoliciele. Terror szerzą NKWD i rodzima bezpieka, w pierwszych latach powojennych jednak panują jeszcze resztki pluralizmu i swobody.
HARCERSTWO: Pod koniec 1944 władze komunistyczne oficjalnie ogłaszają „powołanie ZHP do życia jawnego” i tworzą władze ZHP. Nowe struktury ZHP tzw. „lubelskiego” początkowo są traktowane nieufnie przez instruktorów przedwojennych i szaroszeregowych, jednak w całym kraju następuje spontaniczne odradzanie się harcerstwa. Niemal w każdym mieście są wyciągane z ukrycia (jeśli ocalały) krzyże i sztandary, do drużyn harcerskich zgłaszają się tłumy młodzieży.
Pod koniec lutego 1945 zebrała się grupa „Dwójkowców” na Śródce i przystępuje do reaktywacji 2 PDH im. Kazimierza Wielkiego. Pierwszy okres działalności był wypełniony zbieractwem sprzętu, którego była wówczas obfitość po wojennych działaniach: „gromadzono wszystko, co się może przydać w pracy harcerskiej: pałatki, tornistry, saperki, chlebaki”. W marcu 1945 drużyna 2 PDH się organizuje w cztery plutony. Powstaje chór przy drużynie, kierownictwo którego obejmuje Edmund Kajdasz.
W tym czasie odradza się także 10 PDHek im. Karoliny Nieżychowskiej (tzw. „Śródecka Żeńska”) podzielona na 10 A pozaszkolną (drużynowa Wiktoria Olszewska) i 10 B szkolną (drużynowa Lidia Ostach).
Marzec 1945 – odradza się 3 PDH im. Piasta na Głównej, pierwszym drużynowym zostaje Stanisław Majchrzak. Rozpoczyna się odbudowa baraku-harcówki przy SP-18 przy ul. Głównej.
18 III 1945 – pierwsze większe publiczne wystąpienie harcerstwa poznańskiego: ponad 1000 harcerek i harcerzy uczestniczy w pogrzebie ofiar hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Żabikowie.
Kwiecień-maj 1945 – odradza się harcerstwo na Osiedlu Warszawskim. W początkach kwietnia reaktywuje się 13 PDHek im. Wandy Chmurskiej, podzielona na drużyny: pozaszkolną 13 A „Tatry” (drużynowa Helena Michalska) i szkolną 13 B „Rzeka” (drużynowa Irena Sobczak). W dniu 27 V 1945 odbywa się pierwsza po wojnie oficjalna zbiórka 26 PDH im. H. Sienkiewicza z drużynowym Zygmuntem Glinką.
W I połowie 1945 zaczyna działać Hufiec Harcerzy Poznań II, obejmujący drużyny męskie północnej części obecnej dzielnicy Poznań-Nowe Miasto: ze Śródki, Głównej, Osiedla Warszawskiego, Antoninka i Kobylepola. P.o. hufcowego zostaje phm. Tadeusz Adamczak.
1-2 IV 1945 – pierwsza po wojnie piesza dwudniowa wycieczka 3 PDH - na Dziewiczą Górę.
4 IV 1945 – 2 PDH uczestniczy w uroczystym wznowieniu zajęć w szkole na Śródce. Odbywa się występ chóru 2 PDH (Drużyny Śpiewaczej) pod kierunkiem Edmunda Kajdasza.
23 IV 1945 - w dniu Św. Jerzego, na Polanie Harcerskiej na Malcie, w miejscu zburzonego przez Niemców Pomnika Poległych Harcerzy zorganizowano pierwszy po wojnie Zlot Harcerek i Harcerzy Miasta Poznania. Na polanie zamiast pomnika ustawiono prosty brzozowy krzyż.
1 i 3 V 1945 – poznańskie drużyny harcerskie biorą udział w obchodach Święta Pracy i Święta Konstytucji.
2 VI 1945 – 26 PDH otrzymuje nowy sztandar wykonany przez p. Krystynę Kupczyk (przedwojennego sztandaru ukrytego w początkach okupacji nie udało się odnaleźć).
22 VI 1945 – powstaje Hufiec XI Harcerzy Łączności im. Kazimierza Pułaskiego obejmujący drużyny męskie południowo-wschodniej części Poznania z ośrodkiem na Starołęce. Pełniącym obowiązki hufcowego jest phm. Franciszek Ignaczak. W skład Komendy wchodzą ponadto: Leon Muzolf, Zenon Majewski, Stefan Cukierski, Marian Czub, Teofil Ogórkiewicz, Marek Pawlicki, Henryk Szpulecki i Franciszek Wilewski. Hufiec obejmuje drużyny ze Starołęki, Minikowa, Krzesin, Rataj i Głuszyny. Komenda Hufca mieści się przy ul. Żeglarskiej 12 w mieszkaniu F. Ignaczaka. Drużyny Hufca XI początkowo były oznaczane literami A do H, potem liczbowo jako 1 Łączności, 2 Łączności, 3 Łączności itd. do 8.
Czerwiec 1945 – uroczyste przejęcie przez 3 PDH przedwojennego sztandaru przechowanego przez okres okupacji.
Czerwiec 1945 – delegacja 13 PDHek uczestniczy w Zlocie Harcerskim w Gdańsku. 10 PDHek uczestniczy w zlocie w Katowicach.
15 VII 1945 – poświęcenie harcówki i wręczenie nowych sztandarów 2 PDH i Gromady Zuchowej 2 PDH. Sztandary wręczał pierwszy drużynowy „Dwójki” – hm. Henryk Śniegocki.
2 PDH z nowym sztandarem, rok 1945. Od lewej: Mieczysław Nowak, Zygfryd Wachowiak, Roman Cichy, Wacław Kajdasz, Bogdan Rudnicki
(fot. z książki „85 rocznica 2 PDH” - wyd. Krąg Seniorów 2 PDH, Poznań 1998)
22 VII 1945 – w kościele pw. Chrystusa Odkupiciela poświęcono sztandar 13 PDHek im. Wandy Chmurskiej na Osiedlu Warszawskim.
 22 lipca 1945 - 13 PDHek z Osiedla Warszawskiego otrzymuje sztandar wykonany przez dh. Krystynę Kupczyk |
 Już obchodzone jest komunistyczne święto 22 lipca, ale jeszcze z księdzem i święceniem sztandarów… |
Obozy harcerskie w 1945 mają w większości charakter obozów żniwnych – harcerze wyjeżdżają drużynami na wieś, by pomagać w żęciu zboża, gdyż po przejściu frontu brakuje rąk do pracy. Obozy te są zorganizowane po harcersku, z harcerskim klimatem i ogniskami. Najprawdopodobniej w 1945 odbyły się następujące obozy:
1) Obóz żniwny 2 PDH w Pietronkach (powiat chodzieski), 21 VII – 16 VIII, komendant phm. T. Adamczak,
2) Obóz żniwny 3 PDH we Wronczynie (komendant Marian Gołembowski),
3) Obóz żniwny 26 PDH w Podstolicach (powiat wrzesiński), 23 VII – 12 VIII, komendant Zygmunt Glinka,
4) Obóz żniwny 13 PDHek w Sokolnikach Wielkich koło Szamotuł,
5) Obóz Hufca XI w Złotowie (komendant Leon Muzolf) – pierwszy obóz wielkopolskich harcerzy na Ziemiach Odzyskanych,
6) Obóz wędrowny Hufca XI na Pomorzu
 Lato 1945 - pierwsze obozy poznańskich harcerzy po wyzwoleniu: obóz 26 PDH im. Henryka Sienkiewicza w Podstolicach |
 Obóz w Podstolicach. Pierwsze lato bez przymusowej pracy, bez nadzoru gestapowców i niemieckich szpicli. Po raz pierwszy od 5 lat młodzi poznaniacy mogą cieszyć się słońcem i wakacjami, przy okazji odbudowując kraj. |
Październik 1945 – harcerze 2 PDH asystują podczas powrotu Prymasa Polski kard. Augusta Hlonda do archikatedry poznańskiej
2 PDH, drużyna działająca na terenie poznańskiej parafii archikatederalnej, asystuje podczas uroczystości powrotu Prymasa Augusta Hlonda dp Ojczyzny, październik 1945.
Za prymasem w asyście honorowej dh. dh. Józef Wartecki i Zygfryd Wachowiak, z prawej widać sztandar zuchów 2 PDH
(fot. z książki „85 rocznica 2 PDH” - wyd. Krąg Seniorów 2 PDH, Poznań 1998)
1 XI 1945 – odbył się po raz pierwszy Apel Poległych na Polanie Harcerskiej przy brzozowym krzyżu, na miejscu zniszczonego przez Niemców pomnika na Malcie. „Była to bardzo smutna uroczystość, a lista odczytywanych nazwisk poległych była długa. Rodzice zmarłych obecni na Apelu, często opłakiwali swoje dzieci…” (M. Pietrzykowski, Pomniki harcerskie na Malcie w Poznaniu, Poznań 2004, s. 77)
26 XI 1945 - phm. Tadeusz Adamczak zostaje mianowany hufcowym Hufca II (dotąd pełnił obowiązki hufcowego).
15 XII 1945 - mianowani zostają członkowie Komendy Hufca II: phm. Kazimierz Mielcarek (zastępca hufcowego) i Edmund Kajdasz (referent ds. zuchów), oraz członkowie Komendy Hufca XI: Zenon Majewski i Teofil Ogórkiewicz
W 1945 roku i następnych dwu latach drużyny harcerskie były bardzo widoczne w życiu lokalnych społeczności. Organizowano dużo imprez kulturalnych: amatorskie przedstawienia teatralne, kabarety, występy chórów, kiermasze, otwarte ogniska, zawody sportowe. Odbywały się one w szkołach i na parafiach. Harcerze i harcerki uczestniczyli także w festynach, wentach, przemarszach, procesjach Bożego Ciała. Ta bardzo żywiołowa aktywność byla przejawem ogromnych sił polskiego społeczeństwa i odreagowaniem koszmarnych lat okupacji niemieckiej.
.